co proponujemy...

 

 

 Strona główna
 
Atrakcje Karpacza
 
Co proponujemy
 
Historia Karpacza
 
Karkonosze
 
Informacje inne
 
Galerie
 
Kościółek “WANG”
 
Odnośniki - linki
 
Mapki Karpacza i okolic
 
Tour de Pologne
 
Ślizg na Bele Czym

KArkonosze - Chojnik

 

VI wieków historii Karpacza

 

Menu historii

Nadanie Praw Miejskich dla miasta Karpacza...

 

Dziejów początki
- Dziejów początki cd. ...
- Rozwój turystyki...
- Rozwój turystyki cd. ...
- Budy pasterskie,szałasy...
- Pierwsze ścieżki,szlaki...
- Pierwsze ścieżki, szlaki cd. ...
- XVIII - wieczny Karpacz...
- Poczatki turystyki...
- Początki turystyki cd. I ...
- Początki turystyki cd. II ...
- Mieszkańcy Karpacza...
- Przewodnicy i tragarze...
- Pamiątka z Karpacza...
VI wieków Karpacza
Historia wg. Rzepióra
Szkice do dziejów
- Pierwsze osady...
- Laboranci...
- Wyprawy górskie...
- Rozwój przewodnictwa...
- XIX - wieczny Karpacz...
- Historia religii...
- Początki wieku...
- Karpacz do roku 1945...
- Karpacz 1945 - 1959...
- Nieodległa historia...
- Sport i turystyka Karpacza...
- Prawa miejskie...
- Niedawno...













































































































 

Mieszkańcy Karpacza praktycznie nigdy nie utożsamiali się z rolniczym charakterem gminy jaką tworzyli wraz z okolicznymi miejscowościami. Uważali zawsze Karpacz i sąsiednie Bierutowice za ośrodki typu miejskiego. Nic więc dziwnego, że niemal od początków postania tej gminy starali się o usamodzielnienie i nadanie swojej miejscowości praw miejskich. Pierwsze kroki w tym kierunku podjęto w 1947 r. Na posiedzeniu Gminnej Rady Narodowej w Karpaczu w dniu 18 grudnia jej przewodniczący stwierdził, iż nie dadzą się pogodzić dwa sprzeczne charaktery gminy, to jest rolniczy okolicznych miejscowości i klimatyczno-turystyczny samego Karpacza. W związku z tym powzięto specjalną uchwałę o wydzieleniu tego ostatniego z gminy i utworzeniu z: tego ostatniego, Bierutowic, tzw. Osiedla w Ścięgnach i osiedla fabrycznego w Miłkowie (Birkigt), samodzielnego miasta. Uchwała ta nie pociągnęła jednak za sobą stosownych postanowień kompetentnych władz zwierzchnich.
Nieco bardziej sprzyjająca sytuacja powstała w 1954 r., gdy wprowadzano nową reformę administracyjną. Przystąpiono wówczas w Polsce do tworzenia osiedli, tworów pośrednich pomiędzy wsią a miastem. Sam Karpacz podjął ponowne starania o prawa miejskie już w marcu 1954 r. Dzięki poparciu Powiatowej Rady Narodowej w Jeleniej Górze dnia 7 października tegoż roku otrzymał on status osiedla o charakterze uzdrowiskowym.
Kolejne starania o uzyskanie praw miejskich rozpoczęto w Karpaczu w 1958 r., na ogólnopolskiej fali odwilży. Tym razem była to zarówno oddolna inicjatywa społeczna, jak i działania władz. Karpacz uzyskał poparcie w słynnych wówczas "Tezach Jeleniogórskich", czyli programie rozwoju Kotliny Jeleniogórskiej, stworzonym poprzez ogólnospołeczną dyskusję. Pierwsza teza postulowała "zmianę charakteru Szklarskiej Poręby i Karpacza - z osiedli na miasta". Za tezą tą poszły stosowne uchwały Osiedlowej Rady Narodowej w Karpaczu, a następnie Powiatowej w Jeleniej Górze. Poparcie wyraziła też Wojewódzka Rada Narodowa we Wrocławiu. Wówczas dopiero wniosek Karpacza trafił do Warszawy.
Rada Państwa rozpatrywała wniosek w grudniu 1959 r. podejmując przychylną dla Karpacza decyzję. Dnia 4 grudnia premier Józef Cyrankiewicz podpisał rozporządzenie w sprawie utworzenia i zmian granic niektórych miast w województwie wrocławskim, którego § 1 stwierdzał, iż "tworzy się Miasto Karpacz z obszaru osiedla Karpacz". Rozporządzenie wchodziło w życie z dniem 31 grudnia 1959 r. Jednak już dnia 30 grudnia w karpackim kinie "Śnieżka" odbyła się uroczysta sesja Osiedlowej Rady Narodowej, której jedynym tematem było "przemianowanie Osiedla na Miasto Karpacz". W ten sposób 1 stycznia 1960 r. stał się pierwszym dniem noszenia praw miejskich przez Karpacz.
Lata pięćdziesiąte nie należały w Karpaczu do zbyt pomyślnych. Według oceny tutejszego działacza turystycznego i ówczesnego przewodniczącego Komisji Turystycznej Stanisława Taczaka, wyrażonej w piśmie do Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Jeleniej Górze "od roku 1951 sprawa rozwoju Karpacza, tej "perły Karkonoszy" stanęła na martwym punkcie. Siedem lat stagnacji to poważny okres czasu, który musi być odrobiony jak najprędzej" . Niekorzystnie na rozwój turystyczny Karpacza oddziaływało zaliczanie tej miejscowości do tzw. "strefy wiejskiej", co wiązało się m. in. z dużo gorszym zaopatrzeniem sklepów. Ponadto cały teren podgórski traktowano jako głównie rolniczy, niemalże nie dostrzegając możliwości gospodarczych tkwiących w turystyce, a samo rolnictwo miało tu bardzo trudne warunki i nikłą szansę rozwoju. Konieczne stało się wyremontowanie zaniedbanych dróg i szlaków górskich, a także praktycznie wszystkich schronisk.
Pomimo tych niekorzystnych warunków Karpacz nadal cieszył się dużą popularnością wśród turystów, zwłaszcza krajowych. Wpływ na to miała bez wątpienia decyzja o otwarciu w 1956 r. grzbietowego szlaku Karkonoszy wiodącego wzdłuż granicy państwa. O jego atrakcyjności świadczył fakt przejścia przez niego w ciągu letnich miesięcy tego roku ponad 20 tys. osób. Zaczęły się też i przyjazdy gości zagranicznych. Sporym wydarzeniem, lecz bardziej w wymiarze propagandowym niż realnych korzyści, był przyjazd we wrześniu 1956 r. grupy filmowców radzieckich z wiceministrem Kultury Lebiediewem na czele, którzy w Karpaczu i Bierutowicach spędzili kilka dni. Jednak w turystyce działo się źle, o czym przekonywał raport specjalnej komisji sejmowej, wykazujący, iż wszystkie górskie obiekty turystyczne PTTK są deficytowe. Podobnie działo się i w Karkonoszach. Nic więc dziwnego, że w dniach 24-26 maja 1956 r. w schronisku "Samotnia" zebrała się Komisja Oceny Projektów Inwestycyjnych Komitetu dla Spraw Turystyki. Podjęto wówczas decyzję bodowy wyciągu krzesełkowego na Małą Kopę i budowy nowego schroniska na Śnieżce. Natomiast zatwierdzone na tym spotkaniu plany zbudowania wyciągu bezpośrednio na sam szczyt Śnieżki spotkały się z silnym oporem Zarządu Wojewódzkiego Ligi Ochrony Przyrody we Wrocławiu i nie doczekały się nigdy realizacji.
Dużym postępem w rozwoju turystyki i samego Karpacza była pochodząca z 1957 r. decyzja Rady Ministrów o wyłączeniu go, wraz z innymi podobnymi ośrodkami turystycznymi, ze strefy nadgranicznej, a więc spod działania przepisów wymuszających obowiązek posiadania zezwoleń na zamieszkanie tam lub pobyt czasowy. Chcąc być przygotowanym na spodziewany przypływ turystów miejscowe władze PTTK zorganizowały w miesiącach luty - kwiecień 1957 r. kurs dla przewodników karkonoskich.
Rok 1958 okazał się w powojennej historii Karpacza być jednym z przełomowych. Rozpoczęto wówczas wiele działań zmierzających do podniesienia roli i znaczenia miejscowości, jako znaczącego ośrodka turystyki karkonoskiej. Postawiono na przyciągnięcie większej niż dotychczas liczby turystów i wczasowiczów. Cel ten starano się osiągnąć m.in. poprzez poprawę estetyki Karpacza. Rozpoczęto naprawę połamanych płotów i ogrodzeń, odnawianie fasad budynków, większą uwagę zwrócono na utrzymanie porządku i czystości. Rozpoczęto też prowadzenie akcji propagandowej na rzecz Karpacza, mającej na celu zachęcenie do jego odwiedzin. W jej ramach starano się nawiązać kontakty kulturalne, sportowe i turystyczne z czeskimi sąsiadami. We wrześniu wystąpiono do Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Špindlerovym Mlynie, lecz bez większych rezultatów. Aby uatrakcyjnić Karpacz wszczęte zostały przez Prezydium Rady Narodowej Osiedla próby reaktywowania Muzeum Regionalnego, które jednak w owym czasie nie przyniosły pożądanych rezultatów. Starano się przeprowadzić rozmaite inwestycje. Do najpoważniejszych należała bez wątpienia budowa wyciągu krzesełkowego na Małą Kopę. Cały ten ruch wypływał z jednej strony z aktywności mieszkańców Karpacza, z drugiej był odpowiedzią na działania czynników zewnętrznych. Już na początku 1958 r. Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich, poprzez swój Zarząd Okręgowy w Jeleniej Górze zwróciło się do władz Karpacza z propozycją współpracy w zakresie "aktywizacji i wszechstronnego rozwoju". W drugiej połowie tegoż roku Karpacz włączył się aktywnie w obchody 850-lecia Jeleniej Góry, poprzez rozszerzenie i uatrakcyjnienie swojej oferty turystycznej, a także podniesienie estetyki miejscowości, a także przygotowanie się na przyjęcie dodatkowej liczby turystów przybyłych w związku z tymi obchodami. Wreszcie władze i mieszkańcy Karpacza wzięli aktywny udział w opracowywaniu "Tez Jeleniogórskich" będących programem rozwoju powiatu.
Wzorując się na "Tezach Jeleniogórskich", w Karpaczu opracowany został w marcu 1959 r. "Plan rozwoju i aktywizacji Karpacza". Zakładał on stopniowy rozwój miejscowości, nastawiony przede wszystkim na poszerzenie bazy turystycznej i sportowej. Pierwsza z tez mówiła o nadaniu Karpaczowi praw miejskich. Druga do piątej odnosiły się do zabezpieczenia i konserwacji szlaków turystycznych. Szósta postulowała elektryfikację linii kolejowej i zwiększenie o 30% kursów autobusowych. Siódma i ósma omawiały sprawy bazy noclegowej, dziewiąta odnosiła się do zapewnienia należytego wyżywienia turystom, natomiast dziesiąta postulowała budowę: wyciągów, schroniska na Śnieżce, wyposażenie pozostałych schronisk w odpowiedni sprzęt, zakończenia prac nad ujęciem wody dla Śnieżki, budowy nartostrad, remontu toru saneczkowego. Teza jedenasta, jako dodatkowa, odnosiła się do rozwoju sportów, a zakładała: remont skoczni narciarskiej, remont i oświetlenie toru saneczkowo-bobslejowego, remont kortów tenisowych i basenów, utrzymanie stałego lodowiska "na basenie wodospadu". Ponadto przygotowano tezy dotyczące rozwoju przemysłu (uruchomienie fabryki nart, pamiątek); służby zdrowia (przydział karetki pogotowia, lokalu dla GOPR i apteki w Bierutowicach), transportu (remont dróg i mostów, a także parkingów i stacji obsługi samochodów), kultury (budowa Klubu Międzynarodowej Prasy i Książki oraz sali widowiskowej, reaktywacja muzeum), nauki (budowa nowej szkoły); wysunięto wreszcie wiele postulatów dotyczących poprawy estetyki Karpacza i jego czystości.
Jednym z wyraźniejszych efektów omówionych tez stała się budowa i rozbudowa obiektów sportowo-rekreacyjnych. Do najpoważniejszych inwestycji zaliczyć należy bez wątpienia budowę wyciągu krzesełkowego. Jego projekt opracował inż. Z. Schneigert, a do użytku oddano go w 1959 r. Wyciąg o długości 2,278 m. wynosił na jednoosobowych krzesełkach z dolnej stacji na wysokości 820 m., na górną położoną na wysokości 1350 m., 540 osób na godzinę. Przy okazji budowy wyciągu powstała nartostrada wiodąca z Małej Kopy do Karpacza.
Aktywnie działał również miejscowy Klub Sportowy "Śnieżka". Wywodził się on z Klubu Sportowego "Związkowiec", który pod prezesem Ryszardem Sierbieniem powstał w 1947 r. Ten z kolei wyłonił się z Dolnośląskiego Towarzystwa Sportowego jakie istniało w Karpaczu od lutego 1946 r. W 1950 r. rozwiązano "Związkowca", a na jego miejsce powołano "Klub Sportowy Federacji Budowlanych "Budowlani" z nowym prezesem Karolem Pietrkiem. Klub miał wówczas trzy sekcje: saneczkarsko-bobslejową, skeletonową i narciarską. W 1952 r. klub zmienił nazwę na KS "Śnieżka" . Klub ten przejął w dzierżawę m. in. obydwa tutejsze baseny kąpielowe, przeprowadzając w nich wiele istotnych prac remontowych. W czynie społecznym wyremontowany został tor saneczkowy spod "Orlinka". Podjął on również starania o remont i budowę nowych skoczni narciarskich, w tym igielitowej w Bierutowicach. Jednak jego najważniejszym zadaniem była organizacja zawodów sportowych. Zawodnicy klubu odnosili szereg sukcesów krajowych w takich dyscyplinach jak bobsleje, saneczkarstwo i narciarstwo. Wielu z nich wzięło udział w Igrzyskach Olimpijskich. Wymienić należy saneczkarzy: Teresę Bugajczyk, Janusza Darasza, Barbarę Gorgoń-Flantową, Halinę Kanasz-Woźną, Jana Kasielskiego, Andrzeja Kozika, Andrzeja Piekoszewskiego, Mirosława Więckowskiego i Andrzeja Żyłę.